Vừa qua, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh thành lập Đoàn giám sát do bà Đặng Thị Phượng, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh làm Trưởng đoàn đã tổ chức giám sát trực tiếp tại Ủy ban nhân dân 04 xã: Xã An Thạnh, huyện Mỏ Cày Nam; xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú; xã Phước Long, huyện Giồng Trôm; xã An Đức, huyện Ba Tri; đồng thời, Đoàn giám sát đi khảo sát thực tế tại các hộ dân được thụ hưởng từ Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát tỉnh Bến Tre.
Đoàn giám sát làm việc tại UBND xã Phước Long, huyện Giồng Trôm
Qua giám sát tại các xã, đoàn giám sát đã ghi nhận sự nỗ lực, vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương trong việc rà soát, lập danh sách, thẩm định và triển khai hỗ trợ đúng đối tượng, đúng quy trình. Ban chỉ đạo các xã đã ban hành kế hoạch triển khai thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát theo đúng chỉ đạo của cấp trên; chủ động rà soát, cập nhật danh sách hộ người có công, hộ nghèo, cận nghèo, hộ khó khăn về nhà ở cần được hỗ trợ theo tiêu chí cụ thể, công khai minh bạch. Thành lập Đội xung kích hỗ trợ ngày công dọn nhà, vận chuyển vật liệu, đắp nền nhà, phụ hồ xây dựng nhà cho các hộ lớn tuổi sống neo đơn tại địa phương. Có sự phối hợp chặt chẽ giữa Ủy ban nhân dân xã với Ủy ban MTTQ Việt Nam xã và các tổ chức đoàn thể trong việc khảo sát, vận động, giám sát quá trình xây dựng nhà.
Các xã đã triển khai tuyên truyền sâu rộng bằng nhiều hình thức như: Loa truyền thanh, tin bài trên mạng xã hội (Zalo, Facebook), sinh hoạt tổ nhân dân tự quản… nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về ý nghĩa nhân văn của chương trình. Nội dung tuyên truyền tập trung vào mục đích, ý nghĩa của chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát; tiêu chí hỗ trợ; vai trò của cộng đồng và trách nhiệm của người dân. Địa phương đã huy động tốt nguồn lực xã hội hóa, vận động mạnh thường quân, doanh nghiệp cùng tham gia đóng góp, hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho các đối tượng chính sách, đảm bảo tiêu chí “3 cứng” (nền cứng, khung cứng, mái cứng) và mỗi nhà có diện tích tối thiểu 40m².
Qua kiểm tra thực tế tại các hộ dân được nhận nhà, đoàn công tác nhận thấy các địa phương đã tích cực triển khai chương trình theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương và của tỉnh. Công tác khảo sát, lập danh sách đối tượng được hỗ trợ được thực hiện dân chủ, công khai, có sự tham gia giám sát của Mặt trận và các đoàn thể tại cơ sở. Nhiều hộ sau khi được hỗ trợ đã có điều kiện cải thiện nhà ở, ổn định cuộc sống, yên tâm lao động, sản xuất.
Đoàn giám sát đến nhà hộ dân được nhận hỗ trợ nhà
Tuy nhiên, công tác giám sát cũng chỉ ra một số hạn chế như: Một số hộ chưa đủ khả năng đóng góp phần kinh phí đối ứng theo quy định do điều kiện kinh tế còn hạn chế, gây khó khăn trong việc hoàn thiện thủ tục và giải ngân vốn. Công tác vận động kinh phí xã hội hóa tại một số ấp chưa quyết liệt trong việc tiếp cận từng hộ dân để thuyết phục, tạo sự đồng thuận, điều này ảnh hưởng đến tiến độ huy động nguồn lực trong dân. Một số hộ dân mang nặng quan niệm phong tục như coi ngày, coi tuổi để cất nhà, dẫn đến việc chậm triển khai xây dựng dù đã có nguồn hỗ trợ. Có hộ đã đủ điều kiện về hồ sơ và kinh phí nhưng xin lùi thời gian thi công để chờ “ngày đẹp”, ảnh hưởng đến tiến độ chung của chương trình.
Trên cơ sở đó, Đoàn giám sát của tỉnh kiến nghị chính quyền địa phương thực hiện việc cập nhật thường xuyên, đầy đủ, chính xác và thống nhất số liệu về kết quả thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát; thực hiện nghiêm túc việc lập, lưu trữ hồ sơ thanh quyết toán theo đúng quy định hiện hành. Tập trung chỉ đạo, huy động toàn bộ hệ thống chính trị vào cuộc để đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát và mốc hoàn thành toàn bộ chương trình là trước ngày 30/6/2025. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tiến độ thực hiện tại các hộ dân; đồng thời việc điều phối lực lượng cần linh hoạt, phù hợp, tránh dàn trải hoặc thiếu hụt nhân lực vào thời điểm cao điểm thi công.
Cần phát huy hơn nữa vai trò của Ban giám sát đầu tư cộng đồng trong việc giám sát quá trình thực hiện hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho các hộ dân. Ban giám sát cần thường xuyên kiểm tra thực tế các công trình, nắm chắc tiến độ, chất lượng, khối lượng thực hiện và phản ánh kịp thời những phát sinh, vướng mắc về Ban Chỉ đạo xã để xử lý. Quan tâm đẩy mạnh công tác tuyên truyền về kết quả đạt được, tiến độ triển khai chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn; việc tuyên truyền kịp thời sẽ tạo sự đồng thuận trong nhân dân, lan tỏa tinh thần đoàn kết, chia sẻ và huy động thêm nguồn lực xã hội hóa trong cộng đồng.
Cần có phương án, lộ trình giải quyết đối với các hộ dân đã được phê duyệt nhưng không nhận vốn hỗ trợ do chưa đủ điều kiện xây dựng hoặc lý do cá nhân khác. Đồng thời, cần theo dõi, rà soát bổ sung các trường hợp khó khăn thực tế nhưng chưa có tên trong danh sách được phê duyệt, để đề xuất hỗ trợ vào giai đoạn sau hoặc các nguồn phù hợp khác. Tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, đánh giá đúng thực trạng hoàn cảnh của các hộ dân, đảm bảo việc lựa chọn đối tượng hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở đúng theo tiêu chí, đúng đối tượng, công khai, minh bạch. Tránh để xảy ra tình trạng hỗ trợ nhầm đối tượng hoặc bỏ sót hộ khó khăn thực sự, gây bức xúc, tạo dư luận không tốt trong nhân dân, ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả của chương trình.
