Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập nền ngoại giao nhân dân Việt Nam. Tư tưởng ngoại giao nhân dân của Người được hình thành ngay từ những năm tháng bôn ba tìm đường cứu nước và phát triển trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình. Ngày nay, công tác đối ngoại nhân dân của MTTQ Việt Nam đã và đang góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là một bộ phận quan trọng của công tác đối ngoại của nước ta. Quán triệt thực hiện Chỉ thị số 04-CT/TW, ngày 06/7/2011 của Ban Bí thư “Về tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân trong tình hình mới”. Trong những năm qua, MTTQ Việt Nam các cấp trong tỉnh phối hợp chính quyền và các tổ chức thành viên thường xuyên triển khai, quán triệt đến cán bộ, đoàn viên, hội viên và Nhân dân trong tỉnh về các mục tiêu, nhiệm vụ của công tác đối ngoại nhân dân; về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với người Việt Nam ở nước ngoài; thông tin đến kiều bào quê hương về chủ quyền biển, đảo, tình hình kinh tế, văn hóa - xã hội của tỉnh nhà.
Thực trạng công tác đối ngoại nhân dân của MTTQ Việt Nam.
Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX MTTQ Việt Nam, nhiệm kỳ 2019-2024 chỉ rõ: “Thực hiện chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và chính sách ngoại giao Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức thành viên không ngừng được mở rộng, nâng cao chất lượng và hiệu quả”. Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu lần thứ IX MTTQ Việt Nam tỉnh Bến Tre, nhiệm kỳ 2019-2024 cũng nhấn mạnh: MTTQ Việt Nam các cấp tập trung cho hoạt động đối ngoại nhân dân, hàng năm hệ thống MTTQ Việt Nam tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền về kết quả và ý nghĩa các chuyến thăm cấp Nhà nước của lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta đến các nước; tham mưu sơ kết, tổng kết các chỉ thị, nghị quyết có liên quan. Các tổ chức thành viên như: Liên hiệp các tổ chức hữu nghị, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội LHPN,.. đã gặp gỡ, giao lưu, tiếp xúc với các tổ chức, cá nhân nước ngoài để tăng cường mối quan hệ, tranh thủ sự ủng hộ về nguồn lực để thực hiện công tác ASXH, các công trình phúc lợi trên địa bàn tỉnh. Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, huyện cử đại diện tham gia các tổ chức hội hữu nghị quốc tế của tỉnh, tham gia các đoàn công tác ở nước ngoài do Trung ương và tỉnh tổ chức. Qua đó góp phần tích cực vào việc quảng bá hình ảnh Bến Tre ra thế giới.
Công tác đối ngoại nhân dân của Mặt trận luôn bám sát đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng, nhất là Chỉ thị số 44-CT/TW, ngày 20/9/1994 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khoá VII) về “Mở rộng và đổi mới hoạt động đối ngoại nhân dân”, Chỉ thị số 04-CT/TW ngày 06/7/2011 của Ban Bí thư về “Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân trong tình hình mới”; Chỉ thị số 28-CT/TW ngày 02/12/2008 về “Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam”.
Nhằm quán triệt, triển khai, thực hiện tốt quan điểm, đường lối của Đảng về công tác đối ngoại nhân dân trong tình hình mới, góp phần nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân, nhất là triển khai có hiệu quả Chỉ thị số 12-CT/TW, ngày 05/01/2022 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu quả đối ngoại nhân dân trong tình hình mới theo Công văn số 1986-CV/TU ngày 29/3/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bến Tre, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã định hướng một số nội dung sau:
(1) Tiếp tục quán triệt, tạo sự chuyển biến đồng bộ, sâu sắc về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của đối ngoại nhân dân, một trong ba trụ cột đối ngoại, tạo nên sức mạnh tổng hợp của nền ngoại giao toàn diện, hiện đại của nước ta. Công tác đối ngoại nhân dân là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, của từng cán bộ, đoàn viên, hội viên và Nhân dân. Nâng cao hiệu quả đối ngoại nhân dân góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phục vụ thiết thực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc;
(2) Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại nhân dân theo phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả”; thực hiện có hiệu quả cơ chế phối hợp giữa Ủy ban MTTQ Việt Nam với các ngành có liên quan trong hoạt động đối ngoại nhân dân;
(3) Tiếp tục củng cố, tăng cường mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác Nhân dân các nước, nhất là các nước láng giềng, bạn bè truyền thống, các nước có quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam nói chung và quan hệ hữu nghị với tỉnh Bến Tre nói riêng nhằm tranh thủ sự ủng hộ và vận động nguồn lực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy hợp tác quốc tế về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ.
(4) Thực hiện tốt công tác về người Việt Nam ở nước ngoài, theo đó, tiếp tục quan tâm công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của các Ban, Tổ liên lạc kiều bào, thân nhân kiều bào các cấp theo Hướng dẫn số 11/HD-MTTQ-BTT ngày 27/11/2019 về tổ chức và hoạt động Ban liên lạc; Tổ liên lạc kiều bào, thân nhân kiều bào cấp huyện, cấp xã và Công văn số 1514/CV-MTTQ-BTT ngày 24/02/2022 của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh về việc tiếp tục duy trì hoạt động Ban, Tổ liên lạc kiều bào và thân nhân kiều bào cấp huyện, cấp xã. Các huyện, thành phố nắm chắc số liệu về người Việt Nam quê Bến Tre (địa phương mình) định cư ở nước ngoài (đến cuối năm 2021, Bến Tre có 5.523 kiều bào, 4.350 kiều quyến). Hàng năm, có kế hoạch họp mặt, tuyên truyền, vận động người Bến Tre ở nước ngoài đóng góp xây dựng quê hương, tạo cầu nối kêu gọi đầu tư, xúc tiến thương mại và phát triển quan hệ hữu nghị và hợp tác của tỉnh với Nhân dân các nước trên thế giới;
(5) Đổi mới nội dung phương thức tuyên truyền, nâng cao chất lượng công tác thông tin đối ngoại; phát huy tốt các phương tiện truyền thông ở các cấp. Tăng cường khai thác, sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại và mạng xã hội trong công tác đối ngoại nhân dân để thông tin đến bạn bè quốc tế chủ trương, chính sách về tiềm năng phát triển và những thành tựu kinh tế, văn hóa, xã hội… của Việt Nam nói chung và Bến Tre nói riêng, đặc biệt là các thông tin về tình hình biển Đông, về lập trường của Việt Nam, qua đó, phản bác lại các thông tin sai trái, sai lệch; từ đó, góp phần nâng cao hiểu biết và nhận thức của Nhân dân ta về chính sách đối ngoại của Việt Nam, về tình hình thế giới và các vấn đề toàn cầu;
(6) Quan tâm đào tạo cán bộ về chuyên môn nghiệp vụ làm công tác đối ngoại nhân dân; có bản lĩnh chính trị vững vàng, nắm vững nghiệp vụ đối ngoại, thông thạo ngoại ngữ, am hiểu về các đối tác nước ngoài nhằm đáp ứng yêu cầu công tác đối ngoại, khi có khách nước ngoài đến địa phương làm việc;
(7) Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp phối hợp tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về đối ngoại và thông tin đối ngoại, về thành tựu của đất nước, về tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc,…; tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức thông tin, tuyên truyền đối ngoại; phối hợp các cơ quan, đơn vị có liên quan tăng cường công tác ngoại giao nhân dân, công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài.
Hằng năm, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh ban hành văn bản hướng dẫn, thực hiện công tác tuyên truyền về đối ngoại nhân dân, công tác về người Việt Nam ở nước ngoài; về công tác thông tin đối ngoại; công tác tuyên truyền về biển đảo, công tác biên giới trên đất liền Việt Nam - Lào, Việt Nam - Campuchia,… trong hệ thống Mặt trận của tỉnh.
Đại hội XIII của Đảng khẳng định tiếp tục thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại; Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Văn kiện Đại hội IX MTTQ Việt Nam cũng nhận định: “Hoạt động đối ngoại của Mặt trận và các tổ chức thành viên ngày càng mở rộng và đa dạng, đóng góp hiệu quả cho công tác đối ngoại của Đảng, ngoại giao Nhà nước, tăng cường tin cậy chính trị, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế”. Công tác đối ngoại nhân dân và công tác người Việt Nam ở nước ngoài có mối liên quan mật thiết với nhau, thúc đẩy nhau phát triển. Vì vậy, cần kết hợp và xây dựng mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, trong đó MTTQ Việt Nam các cấp giữ vai trò quan trọng.
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, công tác đối ngoại nhân dân vẫn còn một số hạn chế như: Tài liệu tuyên truyền về đối ngoại nhân dân không nhiều; công tác phối hợp về hoạt động đối ngoại nhân dân giữa các tổ chức chính trị - xã hội chưa thường xuyên; chế độ chính sách đãi ngộ cán bộ, công chức Mặt trận nói chung, cán bộ làm công tác đối ngoại nhân dân nói riêng còn hạn chế; việc thu hút người có năng lực và trình độ về làm việc ở Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp vẫn là vấn đề khó khăn. Mặt khác, trên các diễn đàn, mạng xã hội, các thế lực thù địch tăng cường vu khống, xuyên tạc làm giảm uy tín và vị thế của Đảng, Nhà nước, dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế.
Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân của MTTQ Việt Nam
(1) Mặt trận Tổ quốc các cấp tiếp tục nâng cao công tác tuyên truyền, vận động thực hiện công tác đối ngoại nhân dân, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp, cán bộ chủ chốt, người đứng đầu các tổ chức thành viên về nâng cao chất lượng công tác đối ngoại nhân dân. Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, đoàn viên, hội viên về đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội bảo đảm an ninh, quốc phòng, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước; các quan điểm, chủ trương của Đảng về công tác đối ngoại nhân dân. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông đại chúng để tuyên truyền về công tác đối ngoại nhân dân.
(2) Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên quán triệt sâu sắc, tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện chủ trương đối ngoại của Đảng, chính sách ngoại giao của Nhà nước. Xây dựng hình ảnh đất nước và con người Việt Nam mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, yêu chuộng hòa bình, thân thiện và cởi mở. Vận động, tạo sự ủng hộ của bạn bè quốc tế, góp phần bảo vệ chủ quyền quốc gia, giữ vững hòa bình, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ, ổn định để phát triển đất nước.
(3) Để đáp ứng yêu cầu về công tác cán bộ trong tình hình mới, tổ chức bộ máy của Mặt trận cần phải tinh gọn, hoạt động hiệu lực hiệu quả đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng công tác đối ngoại nhân dân hiện nay. Quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp của NQTW 6 (khoá XII) về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp, nhất là cán bộ chủ chốt, người đứng đầu các tổ chức thành viên về phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng công tác đối ngoại nhân dân của Mặt trận.
(4) Trong từng điều kiện cụ thể, có chương trình phối hợp giữa MTTQ Việt Nam và Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh trong công tác đối ngoại nhân dân. Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh là cơ quan chuyên trách về công tác đối ngoại nhân dân, còn hoạt động đối ngoại nhân dân của MTTQ Việt Nam được quy định tại Điều 9 của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013) và Luật MTTQ Việt Nam, do đó cần có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất trong hoạt động.
MTTQ Việt Nam, với tư cách là tổ chức liên minh chính trị, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, thực hiện đại đoàn kết dân tộc, tổ chức tiêu biểu cho toàn dân, gắn đoàn kết dân tộc với đoàn kết quốc tế, có nhiệm vụ điều phối hoạt động đối ngoại nhân dân với các tổ chức thành viên. Tại Điều 13, Chương II Luật MTTQ Việt Nam “MTTQ Việt Nam thực hiện và mở rộng hoạt động đối ngoại nhân dân trong khu vực và trên thế giới theo đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, góp phần tăng cường tình hữu nghị giữa các dân tộc, vì hòa bình, hợp tác và phát triển”./.
